Ortotropia monitorowana przez PTS

Ortotropia to kontrowersyjna metoda stosowana w ortodoncji dziecięcej, której celem ma być – według jej zwolenników – poprawa kierunku wzrostu twarzy, poszerzenie górnych dróg oddechowych oraz leczenie wad zgryzu u dzieci w okresie intensywnego wzrostu. W rzeczywistości jednak metoda ta nie znajduje potwierdzenia w dowodach naukowych, a jej stosowanie może być potencjalnie niebezpieczne i szkodliwe dla pacjentów.

Po opublikowaniu przez Polskie Towarzystwo Stomatologiczne (PTS) w dniu 15 stycznia 2025 r. stanowiska wyrażającego zaniepokojenie rosnącą popularnością ortotropii, Rzecznik Praw Pacjenta – Bartłomiej Chmielowiec podjął działania mające na celu ocenę tej metody w kontekście prawa pacjentów do świadczeń zdrowotnych zgodnych z aktualną wiedzą medyczną. Analiza rynku usług stomatologicznych oraz wyjaśnień podmiotów wykonujących zabiegi wykazała, że ortotropia jest coraz częściej stosowana, zwłaszcza w terapii dzieci.

Rzecznik uzyskał opinię konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie ortodoncji, który jednoznacznie stwierdził, że ortotropia nie jest metodą opartą na faktach naukowych. Nie znajduje ona miejsca w programach nauczania przeddyplomowego ani specjalizacyjnego w ortodoncji. Również American Association of Orthodontists oraz British Orthodontic Society podkreślają brak rzetelnych dowodów potwierdzających skuteczność ortotropii i przestrzegają przed wiarą w deklaracje o możliwości trwałego „modelowania twarzy” za pomocą samych ćwiczeń posturalnych.

Eksperci zwracają uwagę, że niepokój budzą m.in. zbyt wczesne rozpoczynanie terapii, agresywne poszerzanie łuków zębowych, wychylenie zębów siecznych oraz całodobowe użytkowanie aparatów, które może prowadzić do stanów zapalnych dziąseł, ich recesji i braku stabilności uzyskanych efektów. Pomimo tych zagrożeń ortotropia jest intensywnie promowana, choć nie stanowi uznanego standardu leczenia ortodontycznego – co jednoznacznie potwierdzają krajowe i zagraniczne towarzystwa naukowe.

Polskie Towarzystwo Stomatologiczne wskazuje również, że brak jest wiarygodnych i wysokiej jakości badań klinicznych potwierdzających skuteczność oraz bezpieczeństwo ortotropii. Nie przeprowadzono analiz dotyczących potencjalnych ryzyk ani długoterminowych skutków tej terapii. Polskie Towarzystwo Ortodontyczne poinformowało z kolei, że nie organizowało żadnych kursów ani szkoleń z zakresu ortotropii (określanej też jako „ortodoncja posturalna”), podkreślając, że propaguje wyłącznie leczenie oparte na zasadach medycyny opartej na faktach (Evidence Based Medicine).

Zgodnie z zasadami tej medycyny każda metoda terapeutyczna powinna mieć potwierdzoną skuteczność i bezpieczeństwo w rzetelnych badaniach naukowych, a także udokumentowaną stabilność wyników i długofalowe korzyści dla pacjenta. Ortotropia nie spełnia tych kryteriów i nie jest uwzględniona w obowiązujących programach nauczania na kierunku lekarsko-dentystycznym ani w programach specjalizacji z ortodoncji w Polsce.

Jak przypomina Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec, zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, każdy pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej. Udzielanie świadczeń, które tych wymogów nie spełniają, stanowi naruszenie prawa.

W związku z tym Rzecznik prowadzi postępowania dotyczące stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów wobec podmiotów stosujących ortotropię. W kilku przypadkach wydano już decyzje zobowiązujące te podmioty do zaprzestania działań niezgodnych z prawem.

Równocześnie w przypadku kiedy uczestniczyło się w procesie wykonywania zabiegów, które zostały uznane za nielegalne radzimy skonsultować się z Ortodontą.

Ortodonta Poznań

Ortodonta Wrocław