WHO podsumowuje miniony rok w zdrowiu
Polityczny, społeczny i zdrowotny bilans roku 2025 nie pozostawia złudzeń: był to czas jednoczesnych przełomów i niepokojących pęknięć w globalnym systemie ochrony zdrowia. WHO, podsumowując minione dwanaście miesięcy, mówi wprost o roku skrajności. Rekordowych osiągnięć naukowych i systemowych oraz narastających zagrożeń wynikających z niedofinansowania, konfliktów i kryzysu zaufania do nauki.
Przeczytaj również: Trąd wraca do Europy? Pojedyncze przypadki, które budzą stare lęki
Rok, który wystawił globalne zdrowie na próbę
2025 rok zapisał się w historii jako moment, w którym świat musiał jednocześnie reagować na stare choroby, nowe patogeny i skutki decyzji politycznych. WHO działała w warunkach poważnych cięć finansowych, rosnącej presji geopolitycznej i coraz silniejszych narracji podważających znaczenie współpracy międzynarodowej. Mimo to organizacja odegrała kluczową rolę w koordynowaniu działań ratunkowych. Ponadto, wspieraniu systemów ochrony zdrowia i wdrażaniu rozwiązań, które jeszcze kilka lat temu wydawały się nierealne.
Symbolicznym momentem było przyjęcie pierwszego na świecie Porozumienia pandemicznego, które ma zapobiec chaosowi znanemu z czasów COVID-19. Równolegle WHO konsekwentnie podkreślała znaczenie dowodów naukowych w podejmowaniu decyzji zdrowotnych, nawet wtedy, gdy nauka stawała się przedmiotem politycznych sporów.
Choroby, które ustępują – i te, które wciąż zabijają
Jednym z najbardziej poruszających elementów raportu WHO są konkretne sukcesy w eliminacji chorób, które przez dekady niszczyły całe społeczności. W 2025 roku świat zobaczył, że determinacja i długofalowe inwestycje przynoszą realne efekty. Malediwy jako pierwszy kraj na świecie wyeliminowały jednocześnie przenoszenie HIV, kiły i wirusowego zapalenia wątroby typu B z matki na dziecko. Brazylia dokonała tego samego w odniesieniu do HIV, co w kraju o takiej skali demograficznej ma znaczenie historyczne.
Równolegle kolejne państwa ogłaszały zwycięstwo nad chorobami uznawanymi za symbol zaniedbania i ubóstwa. Jaglica, śpiączka afrykańska czy ślepota rzeczna ustępowały dzięki wieloletnim programom profilaktycznym. Dane WHO pokazują, że od 2010 roku liczba osób wymagających leczenia zaniedbanych chorób tropikalnych spadła o niemal jedną trzecią. Natomiast setki milionów ludzi odzyskały szansę na normalne życie.
Cichy przełom dokonał się także w walce z gruźlicą i malarią. W ciągu dekady liczba zgonów z powodu gruźlicy w regionach afrykańskich i europejskich spadła niemal o połowę. W 2025 roku kolejne kraje uzyskały status wolnych od malarii, a szczepionki zaczęły realnie zmieniać statystyki przeżycia dzieci. WHO szacuje, że tylko dzięki nowym narzędziom – od szczepień po innowacyjne moskitiery – udało się zapobiec setkom milionów zachorowań i około milionowi zgonów.
Szczepienia między postępem a cofnięciem się świata
Rok 2025 był również dowodem na to, że postęp nie jest dany raz na zawsze. WHO odegrała kluczową rolę w rozszerzaniu programów szczepień przeciw chorobom takim jak polio, rotawirusy, zapalenie opon mózgowych czy HPV. Jednocześnie organizacja biła na alarm w sprawie odry – choroby, która wraca tam, gdzie spada zaufanie do szczepień. Szacuje się, że liczba zakażeń w 2024 roku sięgnęła 11 milionów, znacznie więcej niż przed pandemią. To bolesne przypomnienie, że nawet najbardziej skuteczne narzędzia zawodzą, jeśli brakuje konsekwencji i solidarności.
Zdrowsze życie miliardów ludzi, ale nie dla wszystkich
Statystyki pokazują jasny trend: ograniczenie palenia tytoniu, lepsza jakość powietrza oraz dostęp do czystej wody sprawiły, że aż 1,4 miliarda ludzi żyje dziś zdrowiej niż dekadę temu. Spada liczba nowych zakażeń HIV, maleje obciążenie chorobami tropikalnymi. Jednak pod tym optymistycznym obrazem kryje się druga, znacznie mroczniejsza rzeczywistość.
WHO nie ukrywa, że tempo poprawy w zakresie opieki okołoporodowej, zdrowia matek i dzieci oraz podstawowych usług medycznych jest niewystarczające. Cięcia finansowe w 2025 roku doprowadziły do przerw w szczepieniach, ograniczenia opieki nad kobietami w ciąży i osłabienia nadzoru epidemiologicznego. W wielu regionach świata zdrowie wciąż zależy od miejsca urodzenia, a nie od potrzeb.
Potrzebujesz leczenia ortodontycznego w Krakowie, by wyleczyć wady zgryzu? Sprawdź – ortodonta Kraków
Kryzys kadrowy, który narasta
Jednym z najbardziej niepokojących wniosków raportu jest prognoza globalnego niedoboru ponad 11 milionów pracowników ochrony zdrowia do 2030 roku. Choć liczba pielęgniarek na świecie wzrosła do niemal 30 milionów, nierówności między krajami są ogromne. WHO podkreśla, że bez realnego wsparcia dla kadr medycznych – finansowego, systemowego i edukacyjnego – nawet najlepsze strategie pozostaną na papierze.
Choroby niezakaźne i zdrowie psychiczne wychodzą z cienia
Rok 2025 był momentem przełomowym w globalnym podejściu do chorób niezakaźnych i zdrowia psychicznego. To one odpowiadają dziś za ponad trzy czwarte zgonów niezwiązanych z pandemiami, a ich ciężar najmocniej dotyka kraje o niskich i średnich dochodach. Przyjęta przez światowych liderów deklaracja ONZ wyznaczyła konkretne cele do 2030 roku, w tym redukcję palenia tytoniu, lepszą kontrolę nadciśnienia i realny dostęp do opieki psychiatrycznej dla setek milionów ludzi.
WHO równolegle forsuje inicjatywy fiskalne, takie jak podnoszenie podatków na tytoń, alkohol i słodzone napoje, wskazując, że zdrowie publiczne i stabilność finansów państw mogą iść w parze.
Gotowość zamiast paniki – nowa twarz reagowania kryzysowego
Jednym z najbardziej imponujących osiągnięć 2025 roku była zdolność do szybkiego reagowania na nowe zagrożenia. Dzięki systemom opartym na sztucznej inteligencji WHO monitorowała setki potencjalnych kryzysów zdrowotnych, reagując zanim przerodziły się w katastrofy. W Ugandzie badania kliniczne nowej szczepionki przeciw wirusowi Sudanu ruszyły w ciągu czterech dni od wykrycia ogniska. W Demokratycznej Republice Konga epidemię Eboli opanowano w sześć tygodni dzięki bezprecedensowej mobilizacji zasobów i ludzi.
Zmiany w Międzynarodowych Przepisach Zdrowotnych oraz wprowadzenie nowego poziomu alarmowego – stanu zagrożenia pandemicznego – są wyraźnym sygnałem, że świat wyciągnął wnioski z pandemii COVID-19, choć droga do pełnej gotowości wciąż jest długa.
Chcesz zadbać o stan swojego uzębienia? Dzięki usługom dentysta Wrocław jest to możliwe! Sprawdź: implanty Wrocław
Rok nadziei podszytej niepokojem
Podsumowanie WHO nie jest ani laurką, ani aktem oskarżenia. To opowieść o świecie, który potrafi dokonywać cudów nauki i organizacji, ale równie łatwo traci je przez brak solidarności i krótkowzroczne decyzje polityczne. Rok 2025 pokazał, że zdrowie globalne to nie abstrakcja, lecz suma codziennych wyborów, inwestycji i zaufania. To także ostrzeżenie: jeśli tempo postępu osłabnie, osiągnięcia ostatnich lat mogą okazać się kruche.
